Ticaret Bakanlığı, Türk Halı sektörünün ilk çeyrek rakamlarını açıkladı. Makine ve el halısı ile alakalı üretim ve ihracat bilgilerinin yer aldığı raporda, son dönemde yaşanan pandemi sürecinin etkisi görülüyor.
Geleneksel olarak dokuma yöntemiyle ve günümüzde ise dokunarak ya da tafting (düz zemin kumaşına ipliklerin dikilmesi) yoluyla üretilen havlı tekstil yüzeyleri olarak tanımlanan halının sektörel önemi, dünya ticaretinde de kayda değer ürün gruplarından birini oluşturması sonucunu doğurmuştur.
Dünyada halı ticareti, el halısı, makine halısı ve tüfte halı olmak üzere, üretim teknikleri, yatırım eğilimleri, maliyetleri, tüketici profilleri, kullanılış amaçları, pazar yapıları ve sermaye yoğunlukları oldukça farklı olan üç ana grupta incelenmektedir. El halısı, emek-yoğun ve tarihsel-kültürel miras yoluyla gelişen motiflere dayalı bir üretim yapısı sergilerken; makine halısı, sermaye-yoğun ve teknik tekstil kategorisinde ele alınabilecek bir üretim yapısına sahiptir.
Kalın bir zemin üzerine bağlanan hav sonucunda üretilen makine halısının el halısından farkı, ilmeklerinin çözgü yönünde hav çözgülerinden oluşmasıdır. El halısında ayrı bir iplik ile çözgü üzerine düğüm atılırken, makine halısında hav yüzeyi hav çözgünün atkılarla U biçiminde bağlantı yapmasıyla oluşmaktadır. Tüfte halı ise, önceden dokunmuş bir zemin dokusu üzerine tuft ipliklerinin dokunması ile oluşmaktadır.
Türkiye’nin Makine Halısı Dış Ticareti
İhracat
Makine halısı ihracatımız uzun yıllardan beri artış gösteren sektörlerimiz arasında yer almaktadır. Makine halısı ihracatı, 2011 yılından itibaren 2014 yılına kadar artış göstermiştir. Ancak 2015 yılında bir önceki seneye oranla değer bazında %14,8 oranında azalarak 1,7 milyar dolar civarında gerçekleşmiştir. 2016 yılında ise makine halısı ihracatı 5% oranında düşüş ile 1,6 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. 2018 yılna gelindiğinde Türkiye’nin makine halısı ihracatı %3,7 oranında artarak 1,9 milyar dolar değerinde gerçekleştiği gözlemlenmektedir. 2019 yılında %11,3 oranında artan makine halısı ihracatı 2,1 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Ürünler itibariyle makine halısı ihracatımız değerlendirildiğinde ise; en önemli ihraç ürün grubunun “dokuma makine halıları” olduğu gözlemlenmektedir.
Makine halısı ihracatımızda en önemli pazarımız aşağıdaki tablodan da görüleceği üzere 614 milyon dolarlık ihracat tutarı ve % 28,9’lik pay ile ABD’dir. Makine halısı ihracatımızda ilk 10 ülkenin toplam payı %86 dolayındadır. 2019 yılında ülkeler bazında makine halısı ihracatımıza bakıldığında en fazla ihracat gerçekleştirdiğimiz ilk 10 ülke içerisinde Libya, en fazla ihracat artışı gerçekleştirdiğimiz ülke olarak dikkat çekmektedir. 2019 yılında Libya’ya makine halısı ihracatımız %73,7 oranında artarak yaklaşık 84 milyon dolar değerinde gerçekleşmiştir.
Dünya Makine Halısı Ticareti
Dünya makine halısı ithalatı, 2010 yılında dünya ekonomik verilerinde görülen nispi iyileşme sonrasında toparlanmaya başlamış ve 2017 yılında, bir önceki yıla oranla %12,1 oranında bir artışla 6,5 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.
Birleşmiş Milletler kaynaklı Trademap istatistiklerine göre, dünya makine halısı ithalatında ABD, Almanya, Japonya, İngiltere ve Irak öne çıkan ülkeler olarak yer almaktadır. Söz konusu 5 ülkenin dünya makine halısı ithalatının %44’üne hâkim olduğu görülmektedir.
Dünya makine halısı ihracatında önde gelen ülkeler ise Türkiye, Çin, Hindistan, Belçika ve İran’dır. Türkiye tek başına pazarın %26,4’ünü elinde bulundurmaktadır. Türkiye’nin hemen ardından gelen Çin ise %18,4’lük pazar payına sahip bulunmaktadır.
Kaynak: Ticaret Bakanlığı, Dış Ticaret Bilgi Sistemi
